Poka Yoke – zapobieganie powstawania pomyłek jest to typowe tłumaczenie z języka japońskiego zwrotu Poka Yoke. Za twórcę narzędzia Poka Yoke uważa się inżyniera pochodzenia japónskiego, Shigeo Shingo. Narzędzie Poka Yoke należy do czołowych narzędzi wykorzystywanych w metodyce Lean Manufacturing w różnych etapach cyklu życia produktu i procesu.
Pierwszym szeroko opisywanym rozwiązaniem Poka Yoke zaproponowanym przez jego twórcę było rozwiązanie problemu braku montażu sprężyn w włącznikach elektrycznych. Podczas operacji montażu na obszarze produkcji włączników elektrycznych Operatorzy popełniali i powtarzali jeden błąd, a mianowicie zapominali o montażu sprężyn odbijających przycisk elektryczny. Twórca narzędzia, Shigeo Shingo zaproponował urządzenie będące podajnikiem dozującym zarówno przycisk jak i sprężyny na linii montażowej dla każdego włącznika.
W analizie operacyjnej procesu wytwórczego i miejsc powstawania wad produktów zauważono, że w miejscu pomiędzy zaistniałą pomyłką a wywodzącym się z niej defektem występuję dodatkowa kwestia związana z możliwości przedwczesnego wykrycia możliwości popełnienia błędu lub pomyłki. Jak twierdzi prekursor narzędzia Poka Yoke: „Sposobem ograniczenia wadliwości jest przede wszystkim stwarzanie warunków w których błąd lub pomyłka nie mogą zaistnieć lub będą widoczne natychmiastowo. Natomiast sam błąd nie jest winą człowieka lecz luką w procesie„.
Prekursor narzędzia Poka Yoke podczas tworzenia narzędzia postawił jeden cel, dążenie do zera defektów w procesie. W teorii i praktyce, w obszarze operacyjnym efekt taki jest możliwy do osiągnięcia tylko i wyłącznie w momencie implementacji 100% kontroli produktów. Według Shigeo Shingo dla wyżej wspomnianej kontroli jakości produktów należy dołożyć jeszcze dodatkowe warunki regulacyjne:
- Redukcja kosztów związanych z czasem prowadzenia kontroli jakości – wykonywanie kontroli jakości wyrobu wplecionej w proces produkcyjny – brak wyraźnego oddziaływania na czas procesu.
- Autonomiczność operacji kontroli wykonywanej tylko i wyłącznie przez Operatora wykonującego pracę.
Narzędzie Poka Yoke umożliwia przede wszystkim skuteczną ochronę przed powstawaniem błędów i pomyłek w procesie. Do innych równie istotnych zalet narzędzia zaliczyć można:
- Redukcja czasu szkolenia obsługi i pracowników;
- Dodatkowa kontrola i ochrona procesu;
- Szybka metoda rozwiązywania problemów;
- Redukcja liczby braków;
- Redukcja ilości operacji ściśle związanych z kontrolą jakości procesu i produktu;
- Ścisła współpraca z narzędziami Lean i Ciągłego Doskonalenia.
Według założyciela narzędzia Poka Yoke, urządzenia związane z narzędziem dzieli się ze względu na dwa atrybuty:
- Funkcje wykonawcze;
- Stosowane metody;
Dla pierwszych, ze względu na funkcję:
- Funkcje regulacyjne w procesie;
- Funkcje ustawiające w procesie;
Dla drugich, ze względu na stosowane metody;
- Kontroli lub sterowania – Metoda kontroli lub sterowania polegająca na automatycznym zatrzymaniu maszyny lub całego procesu w momencie detekcji wady. Wadliwy element należy poddać procesowi re-worku lub skasować i ponownie uruchomić maszyn;
- Ostrzegania – typowa metoda ostrzegawcza na bazie sygnałów świetlnych lub dźwiękowych. Jest to metoda posiadająca jedną wadą, uzależnioną od Operatora, a mianowicie w momencie braku reakcji Operatora wady w procesie będą nadal powstawały;
- Kontaktu – metoda pomocna w wykrywaniu określonych nieprawidłowości związanych ze zmianą kształtu produktu, wagi, koloru bądź temperatury. Detekcja jest realizowana poprzez czujnik lub inne mechaniczny elementy urządzeń Poka Yoke;
- Ustalonej Wartości – polegająca na wykrywaniu błędów poprzez sprawdzenie ilości ruchów;
- Kroku koniecznego – metoda polega na wykrywaniu nieprawidłowości w przypadku gdy dany ruch ma być wykonany w określonym czasie lub określonej kolejności względem kolejnych operacji;
Czy wiecie jaki jest najpopularniejszy przykład rozwiązania typu Poka Yoke na świecie? Podpowiemy, jest to rzecz, która stanowi integralną część każdego telefonu komórkowego/smartphone. Tak! To karta SIM, a poprzez jej charakterystyczne wycięcie nie ma problemu z możliwością prawidłowego osadzenie jej w gnieździe, odcięcie pozycjonuję kartę i działa w sposób zabezpieczający powstawaniu pomyłek.