Gemba – miejsce dodające wartość, lokalizacja wykonywania pracy lub miejsce zdarzenia bezpośredniego. Gemba, jest to słowo pochodzenia japońskiego wywodzące się z TPS (Toyota Production System) oraz metodologii Lean Management.
Określenie gemba jest bardzo elastyczne, tzn. uzależnione jest od firm i procesów odbywających się w nich. Dla firm produkcyjnych, gemba określane będą hale montażowe i produkcyjne. Dla firm specjalizujących się w usługach, gemba określać będzie miejsce ich świadczenia np. call center. Również pod względem firm logistycznych gemba odnajduje swoją definicję i będzie to przede wszystkim magazyn bądź hala składowa lub centrum dystrybucji.
Powyższy opis charakteryzuje jeden z podstawowych i najczęściej stosowanych opisów dla gemba. Drugim, tożsamym jest również gemba jako główne miejsce generowania wartości dodanej dla klienta finalnego. Również charakterystyczne dla gemba jest powiązanie z metodą rozwiązywania problemów w ujęciu gemba, gdzie spotykamy się z określeniem, że aby rozwiązywać oraz przeciwdziałać problemom należy udać się na obszar gemba przedsiębiorstwa (obszar zdarzenia) i na miejscu obserwować i badać zaistniałe zdarzenie pod kątem poszukiwań przyczyn jego zaistnienia.
Gemba będąca integralnym narzędziem metodyki Lean Management pozwala również na zbieranie najlepszych pomysłów dotyczących usprawnień. Gemba powinna być ściśle zintegrowana z systemem Kaizen przedsiębiorstwa. W miejscach gemba powinno odbywać się testowanie, weryfikowanie i wdrażanie nowych pomysłów.
Integralną cześcią gemba są również whiteboardy lub bordmeetingi – spotkania interdyscyplinarne oparte na wizualizacji KPI i omawianiu błędów w miejscach typu gemba dla organizacji i zespołów.
Przy okazji omawiania zagadnień związanych z gemba, warto wspomnieć o bardzo istotnym narzędziu jakim jest gemba walking.
Gemba walking jest to elastyczne narzędzie będące podstawą Lean jak również spełniające zadanie narzędzia wykorzystywanego w coachingu oraz mentoringu. W rozumieniu operacyjnym gemba walk wiąże się z bezpośrednią obecnością pracownika szczebla wyższego przy stanowisku pracy swoich pracowników. Celem obecności przełożonego jest przede wszystkim:
- Identyfikowanie i eliminacja błędów i marnotrawstw w procesie.
- Identyfikacja usprawnień w procesie.
- Egzekwowanie pracy zgodnej z BHP i PPOŻ.
- Budowanie relacji na drodze przełożony – pracownik.
- Motywacja pracowników i wsparcie w trudnych sytuacjach.